Giáo dục hiện đại không chỉ dừng lại ở việc truyền đạt kiến thức mà còn chú trọng đến phát triển tư duy, cảm xúc và kỹ năng cá nhân của trẻ. Trong đó, phương pháp Reggio Emilia – một triết lý giáo dục xuất phát từ nước Ý – đang ngày càng được quan tâm và ứng dụng trong nhiều lĩnh vực, bao gồm cả Toán học. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về Reggio Emilia, những đặc điểm nổi bật, ưu nhược điểm của phương pháp này và cách nó có thể được áp dụng hiệu quả trong việc dạy toán cho trẻ.
Phương pháp Reggio Emilia là gì?
Reggio Emilia là một phương pháp giáo dục mầm non và tiểu học xuất phát từ thành phố Reggio Emilia, Ý, sau Thế chiến thứ hai. Phương pháp này nhấn mạnh vào trẻ em là trung tâm của quá trình học tập, nơi mỗi trẻ được coi là một cá nhân có khả năng tư duy độc lập, sáng tạo và tự khám phá thế giới xung quanh.
Khác với mô hình học truyền thống, Reggio Emilia không sử dụng chương trình học cố định mà xây dựng các hoạt động dựa trên mối quan tâm, hứng thú và trải nghiệm thực tế của trẻ. Giáo viên đóng vai trò là người hỗ trợ, quan sát, ghi nhận và đồng hành cùng trẻ trong hành trình học tập thay vì là người truyền đạt một chiều.
Đặc điểm của phương pháp Reggio Emilia
Một trong những đặc điểm nổi bật của phương pháp Reggio Emilia là sự linh hoạt và cá nhân hóa trong dạy học. Trẻ không bị ép học theo khuôn mẫu mà được khuyến khích đặt câu hỏi, tìm câu trả lời thông qua trải nghiệm, trò chơi và tương tác với môi trường.
Ngoài ra, môi trường học tập được xem là “người thầy thứ ba” bên cạnh giáo viên và bạn bè. Lớp học được thiết kế mở, thân thiện, có nhiều khu vực học tập khác nhau với tài liệu, vật liệu đa dạng để trẻ có thể khám phá và sáng tạo.
Phương pháp này cũng đề cao việc thể hiện tư duy của trẻ qua nhiều hình thức như vẽ, nặn đất sét, kể chuyện, chụp ảnh, ghi âm… – được gọi là “100 ngôn ngữ của trẻ”. Nhờ đó, mỗi học sinh đều có cơ hội được bày tỏ quan điểm, suy nghĩ theo cách riêng của mình.
>>> Đọc thêm: Tổng hợp các phương pháp học toán hiệu quả nhất
Ưu, nhược điểm của phương pháp Reggio Emilia
Ưu điểm
Phương pháp Reggio Emilia giúp trẻ phát triển tư duy phản biện, khả năng làm việc nhóm và tinh thần tự học rất sớm. Trẻ được tôn trọng, lắng nghe và khuyến khích bộc lộ cảm xúc, ý tưởng, từ đó tăng sự tự tin và tính sáng tạo.
Ngoài ra, học thông qua trải nghiệm thực tế giúp trẻ hiểu sâu, nhớ lâu và có khả năng kết nối kiến thức với cuộc sống. Đây là điểm rất phù hợp khi áp dụng vào Toán học, vốn thường bị đánh giá là khô khan và trừu tượng nếu chỉ dạy theo kiểu ghi nhớ công thức.
Nhược điểm
Tuy nhiên, Reggio Emilia cũng có một số thách thức trong triển khai. Thứ nhất, phương pháp này đòi hỏi giáo viên phải có kỹ năng quan sát, phân tích và lập kế hoạch cực kỳ linh hoạt, không thể dạy theo giáo án cố định. Thứ hai, môi trường học cần được đầu tư kỹ lưỡng về không gian, thiết bị và tài liệu, điều mà không phải trường nào cũng đáp ứng được.
Ngoài ra, việc đánh giá sự tiến bộ của học sinh cũng phức tạp hơn vì không dựa vào điểm số mà dựa trên quá trình và sự phát triển cá nhân của từng trẻ, đòi hỏi giáo viên phải theo dõi sát và ghi chép chi tiết liên tục.
>>> Đọc thêm: Phương pháp phát triển tư duy phản biện trong toán học hiệu quả
Các ví dụ áp dụng phương pháp Reggio Emilia trong toán học
Trong dạy toán, Reggio Emilia không bắt đầu từ bảng số hay công thức mà xuất phát từ tình huống thực tế gần gũi với trẻ. Ví dụ, khi trẻ quan sát các viên sỏi có hình dạng khác nhau trong sân chơi, giáo viên có thể gợi mở các câu hỏi như: “Viên sỏi nào to hơn?”, “Có bao nhiêu viên sỏi giống nhau?”, từ đó dẫn đến khái niệm so sánh, đếm và phân loại.
Một ví dụ khác, khi cùng nhau làm bánh, trẻ được học về khái niệm đo lường, tỉ lệ, như: “Cần bao nhiêu muỗng bột?”, “Nếu gấp đôi công thức thì cần bao nhiêu trứng?”. Các hoạt động này không những dạy toán một cách tự nhiên mà còn kết hợp kỹ năng ngôn ngữ, vận động và tư duy sáng tạo.
Tại Việt Nam, một số trung tâm dạy toán như Cmath cũng bắt đầu tích hợp phương pháp tiếp cận tương tự Reggio Emilia vào hoạt động giảng dạy toán tư duy cho trẻ. Tại đây, trẻ không chỉ học qua con số mà còn được tương tác, khám phá và tự mình “trải nghiệm toán học” bằng cách riêng của mình. Sự kết hợp giữa phương pháp Reggio Emilia và chương trình toán hiện đại giúp trẻ phát triển toàn diện hơn về tư duy và cảm xúc.
Phương pháp Reggio Emilia không chỉ là một triết lý giáo dục, mà còn là cách tiếp cận giúp trẻ học bằng tất cả giác quan và cảm xúc của mình. Khi được ứng dụng vào Toán học, phương pháp này không những giúp trẻ vượt qua rào cản tâm lý về “môn học khó”, mà còn khơi dậy khả năng tư duy logic, sáng tạo và yêu thích khám phá. Việc lựa chọn môi trường học phù hợp, như tại các trung tâm như Cmath, sẽ giúp phụ huynh đồng hành cùng con trên hành trình học toán một cách nhẹ nhàng, hiệu quả và đầy cảm hứng.
